26 czerwca 2023 r. Komisja Nadzoru Finansowego jednogłośnie przyjęła nową Rekomendację U dotyczącą dobrych praktyk w zakresie bancassurance. Jak podaje KNF - celem Rekomendacji U jest poprawa standardów działalności w obszarze bancassurance oraz określenie warunków dla stabilnego rozwoju rynku bancassurance.
Co zmieni nowa wersja Rekomendacji U ? O tym już dzisiaj i w kolejnych materiałach poświęconych temu tematowi.
Zdaniem KNF nowa Rekomendacja U powinna m.in. stworzyć warunki dla stabilnego rozwoju rynku bancassurance. Cóż, doświadczenia ubiegłych lat pokazują, że wprowadzenie pierwszej wersji Rekomendacji U z całą pewnością znacząca ucywilizowało oferowanie ubezpieczeń przez banki, ale też przyczyniło się do trwającego już ponad 8 lat kurczenia się tego rynku. Na analizę rynku bancassurance przyjdzie jeszcze czas, a dzisiaj pierwsze spojrzenie na nowe brzmienie Rekomendacji U.
Zacznijmy od adresatów Rekomendacji.
Rekomendacje U zobowiązane są wdrożyć:
1/ banki krajowe i oddziały banków zagranicznych;
2/ spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz
3/ oddziały instytucji kredytowych.
Dotyczy te jednak jedynie tych z wymienionych podmiotów, które w zakresie objętym Rekomendacją współpracują z zakładami ubezpieczeń.
Rekomendacje z 2014 roku wskazywały jedynie na banki, jako podmioty zobowiązane do wdrożenia rekomendacji, zatem pierwsza poważna zmiana dotyczy dodania SKOKów do listy podmiotów zobowiązanych (nowa Rekomendacja U nazywa te podmioty „jednostkami”).
Ta zmiana ma też zwoje odzwierciedlenie w przepisach przejściowych. KNF oczekuje, że banki dostosują swoją działalność do znowelizowanej Rekomendacji U nie później niż 1 lipca 2024 r., a spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe nie później niż 1 stycznia 2025 r. Do tego czasu obowiązywać będzie Rekomendacja U w wersji z 2014 roku.
KNF wskazuje też na bardzo ważną zasadę implementacji Rekomendacji U, a mianowicie na zasadę proporcjonalności.
Organ nadzoru wskazuje jednocześnie, że chodzi tutaj o dostosowanie przyjętych rozwiązań do skali i stopnia skomplikowania prowadzonej działalności, jak również indywidualnej specyfiki i profilu tej działalności.
Inaczej mówiąc – stopień złożoności polityk i procedur powinien być adekwatny do skali i poziomu ryzyka związanego z działalnością w obszarze bancassurance, przy czym stosowanie tej zasady nie może skutkować pogorszeniem poziomu ochrony klienta.
I co ciekawe, to jednostka jest odpowiedzialna za wykazanie, że skorzystanie przez nią z zasady proporcjonalności nie wpływa na obniżenie poziomu ochrony klienta lub finansującego ubezpieczenie.
I tak, wiem, że to trochę takie masło maślane, ale taka jest treść wstępu do rekomendacji, czyli – możesz stosować zasadę proporcjonalności, w sumie nie powiemy ci jak, ale na koniec to i tak ty będziesz musiał udowodnić, że klient jest należycie chroniony mimo ograniczonego wdrożenia Rekomendacji U, z powołaniem się na zasadę proporcjonalności.
Oczywiście lepsze to niż nic, bo bez wątpienia zasada proporcjonalności jest słuszna, bo trudno oczekiwać od niewielkiego banku spółdzielczego lub SKOKu wdrożenia tych samych mechanizmów, jakie powinien wdrożyć dowolny bank z pierwszej piątki banków w Polsce. Tylko problem w tym, że dopiero kontrole KNF pokażą, co tak naprawdę ta zasada oznacza w praktyce. Trzeba będzie być czujnym.
Komisja proponuje też już we wstępie pewne uproszczenie w odniesieniu do SKOKów.
Ale tutaj ważne uzupełnienie. Rekomendacja U jest podzielona na Wstęp, Słowniczek stosowanych pojęć, Spis rekomendacji oraz rekomendacje szczegółowe.
I tak w celu zastosowania zasady proporcjonalności, do najmniejszych SKOK, rozumianych jako SKOK spełniające łącznie dwa kryteria, tj. posiadających sumę bilansową niższą niż 50 mln zł oraz liczbę członków poniżej 10 tys., kierowane są bezpośrednio rekomendacje główne (tj. Rekomendacja 1, Rekomendacja 2 itd., czyli te zawarte w Spisie rekomendacji), a w zakresie objętym rekomendacjami szczegółowymi (tj. rekomendacjami 1.1, 1.2 itd.) SKOK mogą wprowadzić własne rozwiązania, mając na uwadze, aby rozwiązania te zapewniały realizację celów określonych w poszczególnych rekomendacjach, z wyjątkiem Rekomendacji 6 (czyli, zarządzanie ryzykami związanymi z działalnością w obszarze bancassurance) oraz 1022 (najprawdopodobniej chodzi o rekomendację 10.2), które powinny być stosowane w pełnym zakresie przez wszystkie SKOK.
Komisja też zauważa pewien problem kompetencyjny. Mianowicie prawo nie za bardzo daje KNFowi możliwość narzucenia rekomendacji U, podobnie jak też innych rekomendacji czy wytycznych, oddziałom instytucji kredytowych działających w Polsce. Zatem KNF jedynie „na miękko” oczekuje przestrzegania rekomendacji przez te jednostki, wskazując jednoznacznie, że odpowiedzialność za odpowiednie wdrożenie będzie spoczywać na dyrektorze oddziału.
I na koniec – „wisienka na torcie”, czyli Rekomendacje nie zastąpią przepisów, czyli KNF wskazuje, że Rekomendacje mają charakter uzupełniający względem powszechnie obowiązujących przepisów prawa i nie mogą być interpretowane w sposób, który mógłby prowadzić do nieprzestrzegania tych przepisów. Ja natomiast od lat stawiam tezę, że tak naprawdę mamy do czynienia z równoległym systemem prawnym, tworzonym poza konstytucyjnymi mechanizmami. KNF tworząc rekomendacje niejednokrotnie wkracza w obszary już uregulowane przepisami ustaw, tworząc mechanizmy, które mogą być nawet niezgodne z tymi przepisami. W efekcie dość często spotykam się z takim podejściem na rynku, że w pierwszej kolejności ocenia się to, czy określony proces, produkt czy procedura jest zgodny z oczekiwaniami KNFu, a dopiero potem patrzy się na przepisy. Czy można dziwić się takiemu podejściu – nie koniecznie. Podmioty regulowane nie wdrażając odpowiednio rekomendacji ryzykują coraz większe sankcje finansowe, a menadżerowie odpowiedzialni za taką sytuację – dodatkowo znalezienie się na liście osób, które nie dają należytej rękojmi wykonywania powierzonych im zadań, co oznacza „zawodowe samobójstwo”. Kto zatem będzie ryzykował?
Tyle na dzisiaj. Dalsze omówienie nowej Rekomendacji U w kolejnych odcinkach podcastu „Beinsured – nastrój się na prawo”, a dla preferujących czytanie – w kolejnych publikacjach. Już wkrótce o tym, czym w ogóle jest bancassurance w rozumieniu Rekomendacji U, o jakich szczególnych przepisy należy też pamiętać i do jakich umów należy tę Rekomendację stosować.
