Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii Europejskiej zdecydowanie rozszerzy zakres ochrony sygnalistów. Pracownicy zgłaszający różnego rodzaju naruszenia mogą nie martwić się o ewentualne zwolnienia z tej przyczyny. Co istotne, projekt ustawy przewiduje szeroką ochronę nie tylko dla osób wykonujących swoje obowiązki na podstawie umowy o pracę. Projekt ustawy w ślad za Dyrektywą zamierza chronić:
- pracowników,
- akcjonariuszy, a także członków organu zarządzającego spółki,
- samozatrudnionych,
- kandydatów do pracy, a także osoby, których stosunek współpracy został zakończony.
Sygnalistą w miejscu pracy możemy nazwać osobę, która zgłasza występujące w miejscu pracy naruszenia prawa Unii Europejskiej. Zauważane przez sygnalistę nieprawidłowości mogą być zgłaszane zarówno w ramach swojego pracodawcy jak i poza nim np. do właściwych w sprawie organów nadzoru. Sygnalista może zgłaszać wątpliwe dla niego sytuacje, mające swoje podłoże w przeróżnych zdarzeniach związanych z jego relacją z pracodawcą, a także innych występujących w miejscu zatrudnienia lub w jakiś sposób z nim powiązanych.
Czwarty kwartał tego roku przyniesie dla sygnalistów niemałe zmiany. Planowana ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa ma za zadanie wdrożyć do polskiego systemu Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 przyjętą 23 października 2019 r. Zgodnie z zapowiadanymi przepisami ustawy każdy pracownik bez względu na wielkość jego miejsca pracy oraz charakter zatrudnienia będzie dysponował rozszerzoną ochroną. Polska ustawa implementując dyrektywę ma za zadanie zapewnić ogólnoeuropejski standard ochrony.
Nowe regulacje przewidują ochronę sygnalisty przed zwolnieniem jak i zakończeniem współpracy pomiędzy podmiotami przed czasem zawartym w umowie. Projekt ustawy obejmuje sektor prywatny oraz publiczny i to właśnie osoby w tych sektorach mogą zgłaszać lub ujawniać informacje na temat naruszenia prawa lub same podejrzenia na ich temat.
Dzięki nowym przepisom osoby zatrudnione w danym miejscu pracy mogą czuć się bezpieczniej i zgłoszone przez nie naruszenie prawa nie będzie mogło skutkować niespodziewanym zwolnieniem. Unijny ustawodawca przede wszystkim chce zapewnić odpowiednio wysoki poziom ochrony sygnalistów i całkowicie zminimalizować możliwość narażenia ich na jakikolwiek uszczerbek. Projekt ustawy przewiduje całkowite wyłączenie nierównego traktowania, przede wszystkim w dziedzinie zatrudnienia. Zgłaszający otrzyma także szerszą ochronę w trakcie ewentualnego postepowania sądowego. Mianowicie, to po stronie pracodawcy będzie istniał ciężar dowodów, to pracodawca będzie musiał udowodnić, że naruszenie prawa nie miało miejsca.
Zgłaszanie nieprawidłowości będzie mogło mieć miejsce za pomocą różnych kanałów. Projekt ustawy przewiduje zgłaszanie naruszeń przede wszystkim za pośrednictwem dwóch głównych z nich: kanału wewnętrznego oraz kanału zewnętrznego. Ponadto, istotne do powstania ochrony jest zgłoszenie nieprawidłowości zgodnie ze wszystkimi procedurami.
Wewnętrzne kanały zgłoszeń to nic innego jak kanały utworzone przez podmiot publiczny lub prywatny. Natomiast kanały zewnętrzne cechują się tym, że o naruszeniu informuje się przewidziane organy państwowe w drodze ujawnienia publicznego. Ujawnienie publiczne natomiast jest podaniem informacji o naruszeniu bezpośrednio do wiadomości publicznej.
Obowiązkiem podmiotów publicznych jak i prywatnych zatrudniających więcej niż 50 pracowników jest zapewnienie wewnętrznego kanału, za pośrednictwem którego mogą być zgłaszane naruszenia. Są tutaj jednak pewne wyjątki. Ustawodawca potraktował sektor finansowy nieco bardziej dotkliwie – tutaj o ustanowienie wewnętrznych kanałów pracodawcy muszą postarać się bez względu na liczbę zatrudnionych.
Co istotne, mimo niosącej przez ustawę ochrony, sygnaliści będą mieć również bardziej restrykcyjne obowiązki, przede wszystkim takie jak rzetelność ujawnianych informacji. Ustawodawca w projekcie przewiduje, że zgłaszający będzie musiał być pewny zgłaszanego naruszenia oraz dysponować uzasadnieniem a to wszystko powinno być aktualne na dzień, w którym postanowił zgłosić zauważone nieprawidłowości.
Podsumowując, projekt ustawy wprowadza kilka nowych obowiązków dla pracodawców orasz szerszą ochronę dla sygnalistów. Proponowane przepisy zmuszą pracodawców do jeszcze ściślejszego przestrzegania przepisów prawa oraz zauważania problemów sugerowanych przez pracowników. Co istotne, pracodawcy muszą zwracać uwagę na brak naruszeń nie tylko w stosunku do osób zatrudnionych na gruncie umowy o pracę, ale także na tych współpracujących na innej podstawie prawnej.
Przewidywane zmiany mają zostać wdrożone już w grudniu tego roku.
