6 stycznia 2022 r. Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (dalej: EIOPA) opublikował raport podsumowujący stosowanie dyrektywy w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (dalej: dyrektywa IDD). W raporcie EIOPA przedstawiła zaobserwowane ogólne trendy, które dotyczą między innymi zmian na europejskim rynku ubezpieczeń czy skutków nowych ram regulacyjnych.
Zmiany na europejskim rynku dystrybucji ubezpieczeń
Pierwszym ze zidentyfikowanych przez EIOPA trendów jest spadek liczby zarejestrowanych pośredników ubezpieczeniowych w latach 2016 – 2020. W ocenie EIOPA możliwe przyczyny tego spadku są różnorodne, począwszy od konsolidacji w sektorze ubezpieczeń, poprzez rosnący wiek pośredników, bardziej rygorystyczne wymogi zawodowe, czy wykreślenie nieaktywnych pośredników z krajowych rejestrów. Spadek liczby pośredników ubezpieczeniowych znajduje odzwierciedlenie również w gwałtownym spadku liczby pośredników zarejestrowanych jako osoby fizyczne w latach 2016 – 2020. Co ciekawe, liczba pośredników zarejestrowanych jako osoby prawne nieznacznie wzrosła, czego przyczyną mogą być przede wszystkim dalsza profesjonalizacja sektora ubezpieczeniowego czy też jego cyfryzacja.
EIOPA wskazała ponadto, iż mimo zmian i istnienia różnic pod względem krajowych regulacji, w 2020 r. przeciętny europejski pośrednik ubezpieczeniowy był osobą fizyczną, która działała w imieniu jednego lub większej liczby zakładów ubezpieczeń, zajmowała się wyłącznie sprzedażą ubezpieczeń i otrzymywała wynagrodzenie w postaci prowizji z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia.
Odnośnie znaczenia różnych kanałów dystrybucji na rynku, EIOPA wskazała, że w 2020 r. pośrednicy bancassurance odgrywali znaczącą rolę w dystrybucji ubezpieczeń na życie, podczas gdy inni pośrednicy, tacy jak np. agenci, grali kluczową rolę w dystrybucji ubezpieczeń innych niż ubezpieczenia na życie. Ponadto, EIOPA wskazała, że sprzedaż ubezpieczeń przez internet z roku na rok rośnie, a tendencja ta została dodatkowo wzmocniona przez pandemię COVID-19.
Skutki nowych ram regulacyjnych
EIOPA zweryfikowała również skutki jakie mają nowe ramy regulacyjne. Odnośnie wpływu na jakość udzielanych informacji i metod sprzedaży ubezpieczeń, EIOPA wskazała, iż podczas gdy niektóre stowarzyszenia branżowe wskazywały, że wdrożona dyrektywa IDD miała w ich ocenie pozytywny wpływ na sposób dystrybucji ubezpieczeń wśród konsumentów, stowarzyszenia konsumenckie zwróciły uwagę na problematyczne praktyki związane w szczególności ze sprzedażą ubezpieczeń na życie z UFK czy ochroną spłaty kredytów konsumenckich.
Ponadto, z przeprowadzonej analizy wynika, że w większości państw członkowskich sposób dystrybucji ubezpieczeń uległ poprawie, jednak pojawiły się również pewne obawy, przede wszystkim w zakresie związanym z oceną wymagań i potrzeb, która czasami jest zbyt formalistyczna a w skrajnych przypadkach w ogóle jej nie ma – ma to miejsce w szczególności w przypadku sprzedaży internetowej. Ponadto zdarza się, że klienci są nakłaniani do zaznaczania pola potwierdzającego, że wybrana umowa jest zgodna z ich wymaganiami i potrzebami, podczas gdy nie została przeprowadzona odpowiednia ocena ich potrzeb.
W odniesieniu natomiast do cyfryzacji i rozwoju nowych modeli dystrybucji EIOPA wskazała, iż na podstawie informacji przekazanych przez właściwe organy krajowe i inne zainteresowane strony dystrybutorzy ubezpieczeń napotkali pewne trudności związane ze stosowaniem (a właściwe organy krajowe w zakresie nadzoru) zasad dyrektywy IDD dotyczących formy i terminów ujawniania informacji w formacie cyfrowym. Trudności te wynikały przede wszystkim z braku dodatkowych wytycznych.
Problematycznym są również nakładające się na siebie obowiązki informacyjne w ustawodawstwie unijnym. Przeprowadzona przez EIOPA analiza ustawodawstwa oraz odzew niektórych stowarzyszeń pokazały, że ustawodawstwo unijne, które ma na celu dążenie przede wszystkim do rozwiązań korzystnych dla konsumentów, przyczyniło się do zwiększenia ilości i różnorodności informacji, które konsumenci otrzymują podczas zawierania umowy ubezpieczenia. W ocenie EIOPA, powyższe może prowadzić do przeciążenia w komunikacji, a tym samym dezorientacji klienta. Powyższe wykazało potrzebę osiągnięcia większej spójności i lepszego zrozumienia ujawnianych informacji, co w ocenie EIOPA można osiągnąć jedynie poprzez skoordynowane zmiany w różnych aktach prawnych Unii Europejskiej.
Ponadto, informacje zgromadzone przez EIOPA od właściwych organów krajowych i innych zainteresowanych stron wskazują na wyzwania, jakie napotyka zarówno rynek w zakresie stosowania niektórych przepisów IDD, jak i właściwe organy krajowe w zakresie sprawowanego nadzoru. W opinii EIOPA istnieje potrzeba dalszych wyjaśnień i wytycznych mających na celu prawidłową interpretację przepisów dyrektywy IDD.
EIOPA wskazała, iż biorąc pod uwagę dość krótki okres stosowania dyrektywy IDD oraz fakt, że wdrożenie zmian legislacyjnych wymaga czasu, w jej ocenie jest jeszcze zbyt wcześnie, aby wyciągnąć solidne wnioski na temat jej stosowania. EIOPA zastrzegła, że koniecznym będzie przeprowadzenie ponownej oceny stosowania dyrektywy IDD na późniejszym etapie, przed zaproponowaniem jakichkolwiek poważnych zmian w ramach prawnych. EIOPA planuje opublikować kolejny raport za dwa lata.
Pełna treść publikacji znajduje się na stronie internetowej EIOPA https://www.eiopa.europa.eu/document-library/report/report-application-of-insurance-distribution-directive_en
