W dniu 9 czerwca 2023 roku Komisja Europejska opublikowała projekt pierwszego zestawu Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (European Sustainability Reporting Standards, ESRS), obejmujący szereg proponowanych zmian w zakresie zrównoważonego rozwoju dla przedsiębiorstw w UE, dotyczących raportowania wpływu, szans i zagrożeń związanych ze zrównoważonym rozwojem w ramach przyszłej unijnej dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD). Powodem wprowadzenia dyrektywy jest zbyt duży poziom ogólności wcześniejszych przepisów w kwestii ujawniania informacji niefinansowych. CSRD zastąpi dotychczas obowiązujący NFRD (Non-financial Reporting Directive) nakładając nie tylko więcej obowiązków raportowych, ale także rozszerzając listę podmiotów i obszarów objętych raportowaniem.
Najistotniejszą zmianą CSRD będzie objęcie obowiązkiem wszystkich dużych firm, spełniających określone kryteria finansowe i w zakresie zatrudnienia, a nie tylko spółek giełdowych.
Nowe zasady obejmą znacznie większą liczbę spółek zobowiązanych do ujawniania informacji na temat zrównoważonego rozwoju do ponad 50 000 z około 12 000 obecnie, a także wprowadzą bardziej szczegółowe wymogi sprawozdawcze dotyczące wpływu spółki na środowisko, prawa człowieka i standardy społeczne oraz ryzyko związane ze zrównoważonym rozwojem.
W praktyce przedsiębiorstwa będą musiały informować o tym, jak ich model biznesowy wpływa na ich zrównoważoność, i jak zewnętrzne czynniki zrównoważonego rozwoju (takie jak zmiana klimatu lub prawa człowieka) wpływają na ich działalność.
Kontekst
Akt delegowany Komisji Europejskiej jest następstwem przedłożenia przez Europejską Grupę Doradczą ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG) projektu ESRS w listopadzie 2022 r.
EFRAG, prywatne stowarzyszenie finansowane w większości przez UE, zostało upoważnione przez Komisję Europejską w czerwcu 2020 r. do przygotowania nowych unijnych standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju w ramach przeglądu NFRD. Następnie w maju 2021 r. EFRAG został poproszony o opracowanie standardów sprawozdawczości dla CSRD.
Po złożeniu wniosku przez EFRAG Komisja Europejska przeprowadziła konsultacje z organami regulacyjnymi i grupami ds. zrównoważonego finansowania w państwach członkowskich oraz odbyła spotkania z zainteresowanymi stronami, potwierdzając, że „projekty standardów przedłożone przez EFRAG zasadniczo spełniają mandat CSRD i pozwoliłyby osiągnąć
zamierzone cele polityczne w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu”, jednocześnie wyrażając pewne obawy dotyczące „trudnego charakteru” niektórych wymogów sprawozdawczych, szczególnie dla osób składających sprawozdania po raz pierwszy.
Opublikowany projekt odzwierciedla zmiany, które są odpowiedzią na opinie zainteresowanych stron na temat poprzednich projektów, które zostały przedstawione Komisji Europejskiej przez EFRAG w listopadzie ubiegłego roku.
Jakie są kluczowe zmiany?
a) Stopniowe wprowadzanie zmian
Najistotniejszą zmianą jest propozycja mająca na celu zmniejszenie obciążeń dla mniejszych firm i podmiotów raportujących po raz pierwszy, poprzez wydłużenie czasu wprowadzania niektórych kluczowych czynników zrównoważonego rozwoju,
W celu zmniejszenia obciążeń sprawozdawczych dla mniejszych przedsiębiorstw, wniosek Komisji zezwala przedsiębiorstwom zatrudniającym mniej niż 750 pracowników w pierwszym roku stosowania standardów, na pominięcie danych dotyczących emisji w ramach łańcucha wartości Scope 3, a także nieujawniania informacji dotyczących „własnych pracowników” (own workforce), które obejmują takie dane, jak warunki pracy i kwestie dotyczące równego traktowania, a przez pierwsze dwa lata dodatkowo na pominięciu ujawnień dotyczących bioróżnorodności, pracowników łańcucha wartości (value chain workers) czy związanych z nimi społecznościami i konsumentami.
W przypadku wszystkich spółek projekt proponuje przyznanie dodatkowego roku na ujawnienie informacji o przewidywanych skutkach finansowych związanych z kwestiami środowiskowymi niezwiązanymi z klimatem oraz o niektórych danych dotyczących „własnych pracowników”.
b) Ocena istotności ujawnianych informacji
Jedną z kluczowych zmian w projekcie Komisji jest propozycja, aby wszystkie wymogi dotyczące ujawniania informacji, z wyjątkiem zestawu podstawowych informacji wymagających ujawnień, podlegały ocenie istotności, umożliwiając tym samym firmom skoncentrowanie się na raportowaniu czynników zrównoważonego rozwoju, które uważają za istotne dla ich działalności. W projekcie Komisja wskazała, że „oczekuje się, że środek ten doprowadzi do znacznego zmniejszenia obciążeń dla przedsiębiorstw i pomoże zapewnić proporcjonalność standardów”.
Dodatkowe propozycje zawarte w projekcie Komisji obejmują uczynienie niektórych ujawnień dobrowolnymi, w tym planów transformacji bioróżnorodności, środków zapewniających interoperacyjność z globalnymi inicjatywami ustanawiającymi standardy, takimi jak ISSB i GRI.
Jaki ma to wpływ na firmy?
Wprowadzenie powyższej zmiany może zmniejszyć obciążenie sprawozdawcze, jednakże spółki będą potrzebowały więcej czasu na przeprowadzenie dokładnej oceny istotności.
Po opublikowaniu projektu Komisji pojawiły się pierwsze negatywne opinie od grup zajmujących się zrównoważonym finansowaniem. M. in. Eurosif, wydało oświadczenie w którym wskazało, że jest „bardzo zaniepokojone” zmianami, które nazwało „znacznym spadkiem ambicji w porównaniu z ostatecznymi zaleceniami opublikowanymi przez EFRAG”, a w szczególności skrytykowało poprawkę dotyczącą oceny istotności.
Ich zdaniem Komisja Europejska nie powinna traktować priorytetowo ograniczenia wymogów sprawozdawczych kosztem interesu publicznego i innych interesariuszy, w tym inwestorów i instytucji finansowych, które pilnie potrzebują informacji na temat zrównoważonego rozwoju, aby spełnić własne wymogi regulacyjne.
Komisja Europejska prowadzi obecnie konsultacje niniejszego dokumentu, które są otwarte dla wszystkich zainteresowanych stron, a zgłoszone w konsultacjach uwagi zostaną wzięte pod uwagę przy opracowywaniu ostatecznego kształtu ESRS.
Szczegółowe informacje i link do zgłoszenia uwag w konsultacjach znajduje się na stronie Komisji Europejskiej.
Konsultacje trwają do 7 lipca 2023 r.
Harmonogram wprowadzenia obowiązkowego raportowania zgodnie z nową Dyrektywą CSRD
Nowa dyrektywa, po uprzednim przyjęciu jej przez państwa członkowskie i implementacji do prawodawstwa krajowego, zacznie obowiązywać w 2024 r. i będzie dotyczyła raportowania danych zgodnie z poniższym harmonogramem:
– od 1 stycznia 2024 roku dyrektywa CSRD obejmie podmioty podlegające na ten moment dyrektywie NFRD (firmy zatrudniające powyżej 500 osób będące jednostkami zainteresowania publicznego) – oznacza to, że spółki te będą musiały przygotować pierwsze raporty zgodnie z nowymi standardami w roku 2025, za rok 2024.
– dla raportów za rok 2025 publikowanych w roku 2026, obowiązek raportowania informacji o zrównoważonym rozwoju obejmie pozostałe duże spółki podlegające dyrektywie CSRD, czyli wszystkie firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników.
– dla raportów za rok 2026 publikowanych w roku 2027, obowiązek obejmie ostatnią grupę, czyli małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie, zatrudniające powyżej 10 pracowników.
