Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 16 grudnia 2011 r. (sygn. akt VI ACa 1269/11) uznał za niedozwolone i zakazał stosowania postanowienia o treści:
„Składka ubezpieczeniowa nie podlega zwrotowi, jeżeli w czasie obowiązywania umowy ubezpieczenia zaistniał wypadek ubezpieczeniowy, na podstawie którego ubezpieczyciel spełnił świadczenia ubezpieczeniowe lub był zobowiązany do jego spełnienia” (§ 16 ust 2).
Sąd Apelacyjny stwierdził, że słuszna jest ocena Sądu pierwszej instancji, iż kwestionowane postanowienie OWU jest niedozwolonym postanowieniem umownym ponieważ przyjęcie, że powody wskazane w OWU są ważne i wystarczające dla wypowiedzenia przez ubezpieczyciela umowy ubezpieczenia jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta.
Odnośnie postanowień wzorca w § 16 ust. 2 OWU wyłączającego zwrot składki w razie rozwiązania umowy ubezpieczenia, jeżeli zaistniał wypadek ubezpieczeniowy co do którego ubezpieczyciel spełnił świadczenie lub był zobowiązany, zdaniem apelującego również nie można mówić o rażącym naruszeniu interesu konsumenta lub dobrych obyczajów.
Apelujący podnosił, iż przepis art. 805 § 1 k.c., zgodnie z którym umowa ubezpieczenia polega na spełnieniu świadczenia ubezpieczeniowego przez ubezpieczyciela w razie zaistnienia przewidzianego w umowie zdarzenia losowego, należy rozumieć w ten sposób, iż zobowiązanie ubezpieczyciela względem ubezpieczającego polega na ponoszeniu ryzyka zapłaty określonej sumy pieniężnej w przypadku ziszczenia się wypadku ubezpieczeniowego. Odróżnienia wymaga tutaj świadczenie ubezpieczyciela — ponoszenie ryzyka, od ewentualnego efektu ekonomicznego ponoszenia tegoż ryzyka — zapłatę odszkodowania. W przypadku ubezpieczenia ochrony prawnej ubezpieczyciel ponosi ryzyko zapłaty kosztów ochrony prawnej, a wypadkiem ubezpieczeniowym jest zdarzenie, które wywołuje powstanie pasywów w majątku ubezpieczonego — zobowiązanie do poniesienia za ubezpieczonego określonych wydatków związanych z ochroną interesów prawnych ubezpieczonego na drodze prawnej. Świadczenie w postaci ponoszenia ryzyka przez pozwanego spełniane jest więc zawsze, a wypłata odszkodowania następuje tylko w przypadku zajścia wypadku objętego ochroną. Tym samym składka stanowi wynagrodzenie dla ubezpieczyciela za sam fakt ponoszenia ryzyka, które samo w sobie stanowi należyte wykonanie zobowiązania z umowy ubezpieczenia (do czasu jej rozwiązania lub wygaśnięcia). Zdaniem apelującego z kwestionowanego postanowienia OWU wynika właśnie, iż ma ono zastosowanie po wykonaniu umowy poprzez wypłatę odszkodowania, a zatem prawo do zatrzymania składki jest w tej sytuacji zasadne i nie dochodzi tutaj do naruszenia interesu konsumenta jak też dobrych obyczajów.
Ponadto apelujący odwołał się do uregulowań ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, w ramach których ustawodawca w przepisach art. 41 ust. 2 oraz art. 56 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych dopuszcza wyraźnie w pewnych przypadkach ograniczenie prawa do zwrotu składki. Zdaniem apelującego podobieństwo ubezpieczenia ochrony prawnej oraz od odpowiedzialności cywilnej oraz identyczność przypadków uzasadnia przyjęcie twierdzenia, iż zakwestionowana klauzula wzorca nie narusza w tym przypadku ani interesów konsumenta, ani też dobrych obyczajów. W obu bowiem przypadkach mamy do czynienia z tymi samymi interesami i dobrymi obyczajami.
W ocenie Sądu Apelacyjnego pogląd ten nie jest słuszny. Cytowane przez apelującego przepisy ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych dotyczą innych przypadków, aniżeli w niniejszej sprawie i wobec tego nie mogą mieć zastosowania ani wprost, ani w drodze analogii do oceny abuzywności postanowienia zawartego w § 16 ust. 2 OWU.
