Komisja Nadzoru Finansowego, realizując swoje ustawowe zadanie w zakresie podejmowania działań edukacyjnych i informacyjnych, w ostatnich dniach 2019 r. skierowała do zakładów ubezpieczeń pismo. Przedstawiła w nim swoje stanowisko dotyczące realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego, o którym mowa w art. 12 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń.
Obowiązkowi doskonalenia zawodowego w ustawie dystrybucyjnej poświęcono tylko jeden przepis. Nie ma także żadnego rozporządzenia wykonawczego, które w sposób szczegółowy regulowałoby to zagadnienie. Nic więc dziwnego, że do KNF kierowane były w ostatnim czasie liczne zapytania dotyczące realizacji tego obowiązku.
Organ nadzoru wypowiedział się w temacie czterech kluczowych zagadnień, tj. wymiaru rocznego szkolenia zawodowego oraz zakresu tematycznego szkolenia, dokumentu potwierdzającego odbycie szkolenia zawodowego oraz sankcji z tytułu niezrealizowania w części lub w całości tego obowiązku.
KNF m.in. potwierdziła, że zarówno wymiar jak i zakres szkolenia zawodowego osób obowiązanych zależy od charakteru umów, jakie proponują one klientom, zakresu wykonywanych przez nie czynności oraz rodzaju dystrybutora. Wynika z tego, że minimalny wymiar 15 godzin szkolenia rocznie nie zawsze będzie wystarczający, szczególnie w przypadku osób działających na rzecz więcej niż jednego zakładu ubezpieczeń lub dystrybuujących np. bardziej złożone produkty ubezpieczeniowe. Osoba obowiązana – zdaniem KNF – powinna zatem odbyć szkolenie zawodowe w wymiarze odpowiednim do zakresu tematycznego oferowanych przez nią umów ubezpieczenia, co oznacza, że nie zawsze realizacja 15 godzin szkolenia będzie uznana za spełnienie wymogu z art. 12 ustawy.
KNF jednak nie wskazuje, jaki w takim przypadku wymiar godzinowy będzie wystarczający dla np. multiagentów czy brokerów, którzy specjalizują się w skomplikowanych i złożonych ubezpieczeniach. Czy 20 godzin będzie już uznane za realizację tego obowiązku w pełnym zakresie? Czy może w przypadku współpracy z dwoma zakładami ubezpieczeń najlepiej gdyby było to 30 godzin? Niestety organ nadzoru nie daje konkretnych wskazówek, poprzestając na stwierdzeniu, że ustawowe minimum 15 godzin nie zawsze będzie wystarczające. Wówczas obowiązek szkoleniowy zostanie zrealizowany jedynie w części, co również może skutkować nałożeniem sankcji przez KNF.
Organ nadzoru stanowczo także stwierdził, że obowiązek szkoleniowy nie przewiduje żadnych wyłączeń w odniesieniu do osób np. powracających z urlopu macierzyńskiego lub przebywających na długotrwałym zwolnieniu lekarskim, ponieważ jest on uzależniony jedynie od wpisu do rejestru pośredników ubezpieczeniowych lub faktycznego rozpoczęcia wykonywania czynności dystrybucyjnych zakładu ubezpieczeń. Fakt czasowego niewykonywania czynności dystrybucyjnych nie jest podstawą do niezrealizowania obowiązku szkoleniowego w danym roku lub zrealizowania go np. w mniejszym proporcjonalnym wymiarze. Niestety także i w przypadku tej opinii, KNF nie wskazuje, jak realizacja takiego obowiązku będzie się miała do przypadku, gdy osoba wykonująca np. czynności agencyjne jest zatrudniona na umowę o pracę. Jak wówczas agent ubezpieczeniowy będący pracodawcą (który odpowiada za realizację obowiązku szkoleniowego przez swoje OFWCA) ma się zachować, aby zobowiązując OFWCA do odbycia szkolenia w trakcie urlopu macierzyńskiego nie narazić się na zarzut złamania przepisów prawa pracy i tym samym odpowiedzialności z tego tytułu? KNF w swoim piśmie niestety nie analizuje relacji pomiędzy art. 12 ustawy, a innymi ustawami, w szczególności Kodeksem Pracy.
Odnośnie sposobu weryfikacji realizacji obowiązku odbycia szkolenia zawodowego, KNF z kolei wyinterpretowała z przepisów ustawy, że zakład ubezpieczeń ma obowiązek przechowywania dokumentów potwierdzających odbycie obowiązkowych szkoleń zawodowych przez osoby obowiązane, współpracujące z danym agentem. Dokumenty poświadczające odbycie takich szkoleń przez OFWCA powinny być zatem w posiadaniu zakładu ubezpieczeń. Co istotne żaden przepis ustawy nie wskazuje wprost na taki obowiązek. Z ustawy nie wynika także, aby to zakład ubezpieczeń był podmiotem uprawnionym do weryfikacji spełniania obowiązku szkoleniowego przez agenta ubezpieczeniowego i jego OFWCA, w sytuacji gdy do przeprowadzania kontroli w tym zakresie upoważniony jest na podstawie ustawy organ nadzoru.
KNF przedstawiła swoje stanowisko odnośnie najbardziej wątpliwych kwestii związanych ze stosowaniem art. 12 ustawy o dystrybucji ubezpieczeń w sposób bardzo stanowczy. Niestety z uwagi na brak szerszego uzasadnienia zasygnalizowanych powyżej najbardziej kontrowersyjnych zagadnień, niektóre z nich mogą nadal być problematyczne w praktycznym stosowaniu.
Jak zostało wskazane na początku tekstu, KNF wystosowała omawiane pismo do zakładów ubezpieczeń w celach edukacyjnych i informacyjnych. Zakończyła je jednak poprzez wskazanie na sankcje, jakie mogą być nałożone w przypadku niezrealizowania w części lub w całości obowiązku doskonalenia zawodowego – włącznie z wykreśleniem z rejestru agentów czy cofnięciem zezwolenia na wykonywanie działalności brokerskiej. Oczywiście przed wydaniem takiej decyzji organ nadzoru może (ale nie musi) wydać stosowne zalecenia, jednak jednocześnie wprost zasygnalizowano, że nie ma żadnych przeszkód, aby organ nadzoru zastosował wobec takiego dystrybutora ubezpieczeń każdego rodzaju sankcję spośród katalogu przewidzianego ustawą, biorąc pod uwagę indywidualne okoliczności danego stanu faktycznego. Po lekturze komentowanego pisma pojawia się zatem wątpliwość na, ile ma ono rzeczywiście jedynie charakter informacyjny.
