Kilka dni temu obchodziliśmy Dzień bez płacenia gotówką. Z tej okazji Narodowy Bank Polski przygotował publikację pt.: „Dlaczego warto korzystać z rachunków bankowych i płatności bezgotówkowych?” Broszura zawiera wyniki badań dotyczących korzystania z kont bankowych i dokonywania płatności bez użycia gotówki. Poniżej zaprezentujemy najważniejsze wyniki zaprezentowane w zestawieniu.
Przychody
Wciąż ponad połowa (56 %) emerytur i rent wypłacanych z KRUS jest przekazywana świadczeniobiorcom w gotówce. Również co 3. emerytura i renta ZUS oraz zasiłek (rodzinny, opiekuńczy, pielęgnacyjny) jest wypłacany w gotówce. Jeśli chodzi o wynagrodzenia to większość pracowników otrzymuje je poprzez przelew na konto bankowe (88 %).
Konto bankowe
Powyższe wyniki nie powinny dziwić, zwłaszcza jeśli porównamy je z danymi dotyczącymi posiadania konta bankowego. W 2012 r. 73 % badanych w wieku 15+ miało założone indywidualne konto bankowe. 3 lata późnej odsetek ten zwiększył się o 5 p. p. do poziomu 78 %, co oznacza, że co 5. badana osoba trzymała wszystkie swoje pieniądze w gotówce. W zależności od wieku w 2012 r. brak konta bankowego przeważał w grupie osób najstarszych wiekiem. W grupie osób 65+ brak konta bankowego dotyczył 57 %, a w grupie 55-64: 32 %. Równie wysoko wskaźnik ten plasował się wśród najmłodszych w grupie 15-24, gdzie konta bankowego nie miała 1/3 badanych. Zaskakujące wyniki podają badania z 2015 r. Blisko co 2 osoba (47 %) w wieku 15-24 nie korzysta z konta bankowego. W grupie osób starszych 55+ odsetek ten zmalał do poziomu 22 %. Równie często brak konta dotyczy osób dojrzałych: 17 % w grupie 25-34, 15% w grupie 45-55. Posiadanie konta bankowego jest pozytywnie skorelowane z wysokością dochodów. Im wyższy dochód, tym wyższy wskaźnik posiadania ROR. Jeśli porównać statystyki Polski do krajów UE, wypadamy bardzo słabo. Mamy o 12 p. p. niższy wynik niż średnia krajów UE, co daje nam 6. pozycję od końca. Za nami gorzej wypada Bułgaria, Rumunia, Węgry, Słowacja, Litwa.
Badani jako przyczynę niechęci do założenia konta bankowego najczęściej wskazywali odpowiedź: „Nie potrzebuję konta, nie mam takiej potrzeby (50 % odpowiedzi), „Wolę trzymać pieniądze w gotówce” (25 %), „ Nie mam pieniędzy, nie mam czego oszczędzać” (23 %). Także 14 % odpowiedzi odnosiło się do braku zaufania do instytucji bankowych. Inni wymieniali powody, tj. zbyt niskie dochody (14 %), wysokie opłaty i prowizje (13 %), skomplikowany proces zakładania i obsługi (9 %), niskie oprocentowanie (2 %).
Płatności
Ciągle Polacy najchętniej dokonują płatności w gotówce, aż 82 % wszystkich transakcji jest realizowana w ten sposób, 17 % przez kartę płatniczą lub debetową i 2 % stanowią płatności przelewem. Aż 30 % badanych wskazało, że zawsze płaci gotówką, bo nie posiada w ogóle karty. Wśród badanych płatności gotówkowe otrzymały najmniejszą liczbę punktów w kategoriach, tj. szybkość, wygoda, bezpieczeństwo, ale za to najwyżej ocenili płatności gotówkowe w kategorii dostępność. Natomiast płatności „kartą zbliżeniową” najwięcej punktów dostały ze względu na szybkość, łatwość użycia, wygodę. Za najbardziej bezpieczne uznane zostały płatności dokonywane kartami bez funkcji zbliżeniowych, z kolei badani najwięcej narzekali na łatwość użycia tego sposobu płatności.
Podobnie jak przy poprzednim porównywaniu wskaźnika posiadania własnego konta bankowego z innymi krajami UE, tak wskaźnik udziału płatności bezgotówkowych do ilości wszystkich transakcji stawia Polskę w tyle zestawienia dla UE. Zajmujemy 6. pozycję od końca za Grecją, Bułgarią, Rumunią, Włochami, Maltą i Litwą.
Podsumowując, 22 % badanych nie posiadała konta bankowego, 5 % ma konto, ale nie używa karty płatniczej, 11 % ma kartę, ale nie posiada dostępu do bankowości mobilnej. 62 % jest na najwyższym poziomie zaawansowania bezgotówkowego, tzn. 3 są spełnione przesłanki: posiada konto, kartę płatniczą oraz dostęp do bankowości mobilnej.
