Kontynuując nasz cykl poświęcony zagadnieniom europejskim, tym razem kilka słów na temat Parlamentu Europejskiego (na bazie oficjalnych publikacji PE).
Parlament Europejski to jedyne wielonarodowe zgromadzenie parlamentarne wybierane bezpośrednio przez obywateli. 751 posłów do Parlamentu Europejskiego reprezentuje ponad 500 mln obywateli z 28 państw członkowskich. Obywatele europejscy mogą brać udział w procesie politycznym na wiele różnych sposobów, m. in. poprzez udział w wyborach europejskich, nawiązywanie kontaktów z posłami do Parlamentu Europejskiego, złożenie petycji do Parlamentu Europejskiego lub podjęcie inicjatywy obywatelskiej, polegającej na zwróceniu się do Komisji Europejskiej o przygotowanie wniosku ustawodawczego.
Od 1979 r. posłowie do PE są wybierani w powszechnych wyborach bezpośrednich na okres pięciu lat. Każdy kraj decyduje o kształcie przeprowadzanych u siebie wyborów, ale musi gwarantować równość płci i tajność głosowania. Unijne wybory odbywają się zgodnie z zasadą reprezentacji proporcjonalnej. Mandaty przydzielane są na podstawie liczby ludności poszczególnych państw członkowskich. Nieco ponad jedną trzecią posłów do PE stanowią kobiety. Posłowie do PE są pogrupowani według podobieństwa poglądów politycznych, a nie narodowości. Większość posłów do Parlamentu należy do grup politycznych ─ nie zrzeszają się oni na podstawie narodowości, ale przekonań politycznych. W Parlamencie Europejskim istnieje obecnie 8 grup politycznych. Aby utworzyć grupę polityczną, potrzeba 25 posłów reprezentujących co najmniej jedną czwartą państw członkowskich. Poseł może należeć tylko do jednej grupy politycznej. Niektórzy posłowie nie przynależą do żadnej grupy politycznej – są to posłowie niezrzeszeni.
Parlament Europejski podejmuje wspólnie z Radą UE decyzje dotyczące przepisów prawnych mających wpływ na codzienne życie obywateli Unii. Przepisy te odnoszą się do takich kwestii, jak swoboda podróżowania, bezpieczeństwo żywności, ochrona konsumentów, środowisko i większość gałęzi gospodarki. Państwa członkowskie w dalszym ciągu mają prawo weta w takich dziedzinach, jak: podatki, sprawy zagraniczne i dotyczące obronności. W niektórych dziedzinach Radzie potrzebna jest zgoda Parlamentu Europejskiego, zanim będzie mogła podjąć decyzję.
Uprawnienia budżetowe są kluczowymi prerogatywami każdego parlamentu, ponieważ ten, kto rozdziela fundusze, ma władzę pozwalającą na ustalanie priorytetów. Na szczeblu UE uprawnieniami tymi dzielą się Parlament Europejski i Rada. Co siedem lat obydwie instytucje wspólnie przyjmują wieloletnie ramy finansowe, a co roku zatwierdzają budżet na następny rok, jak i wydatki poniesione w poprzednim roku.
Parlament Europejski monitoruje właściwe wykorzystanie środków finansowych UE. Przy mianowaniu kandydata na przewodniczącego Komisji Europejskiej bierze się pod uwagę wyniki wyborów do Parlamentu Europejskiego. Parlament wybiera przewodniczącego i zatwierdza skład Komisji (przewodniczącego i kolegium komisarzy), którą może także zmusić do ustąpienia. Komisarze muszą często udzielać Parlamentowi wyjaśnień dotyczących swoich działań, a przewodniczący Rady Europejskiej Unii i Wysoki Przedstawiciel do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa regularnie występują przed Parlamentem, aby informować posłów i odpowiadać na ich pytania.
Przewodniczący Parlamentu jest wybierany na odnawialny okres dwóch i pół roku, to jest na połowę kadencji Parlamentu. Przewodniczący reprezentuje Parlament Europejski wobec świata zewnętrznego oraz w stosunkach Parlamentu z pozostałymi instytucjami UE.
Przewodniczący nadzoruje funkcjonowanie Parlamentu i jego organów, przewodniczy posiedzeniom plenarnym oraz czuwa nad przestrzeganiem Regulaminu PE. Podczas otwarcia każdego posiedzenia Rady Europejskiej przewodniczący Parlamentu przedstawia stanowisko i kwestie zajmujące uwagę Parlamentu związane z punktami porządku obrad i innymi tematami. Po przyjęciu budżetu Unii przez Parlament przewodniczący podpisuje budżet, umożliwiając jego wykonanie. Przewodniczący PE i przewodniczący Rady podpisują wszystkie akty legislacyjne przyjęte w ramach zwykłej procedury ustawodawczej.
Zadaniem posłów do PE jest przede wszystkim reprezentowanie obywateli na szczeblu UE i ochrona ich interesów w dialogu z unijnymi przywódcami i instytucjami.
Większość międzynarodowych umów zawieranych przez UE wymaga zatwierdzenia przez Parlament Europejski, który uczestniczy również w kształtowaniu polityki UE w zakresie pomocy rozwojowej i humanitarnej. Posłowie do Parlamentu w coraz większym stopniu wpływają na europejską politykę zagraniczną oraz utrzymują bliskie kontakty z ustawodawcami na całym świecie.
Posłowie często pełnią rolę obserwatorów wyborów w krajach na całym świecie, aby wykryć ewentualne nieprawidłowości. Dbają też o ochronę praw człowieka w zewnętrznych umowach gospodarczych i handlowych zawieranych przez UE, a także przyznają Nagrodę im. Sacharowa wyróżniającą osoby i organizacje zasłużone dla obrony praw człowieka, demokracji i wolności słowa, walczące z nietolerancją i uciskiem w dowolnym miejscu na świecie. Wśród laureatów tej nagrody znaleźli się Malala Yousafzai, Nelson Mandela i Aung San Suu Kyi.
