Prezydent RP skierował do Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy o Kodeksie cywilnym. Propozycja nowelizacji dotyczy ustanowienia podstawy prawnej dla odpowiedzialności cywilnej za krzywdę najbliższych członków rodziny poszkodowanego, polegającej na niemożności nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej z poszkodowanym, z powodu trwałego i ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia u poszkodowanego wskutek wypadku.
Projekt przewiduje dodanie do Kodeksu cywilnego art. 4462, o następującej treści: „w razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny poszkodowanego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę”.
Inicjatywa Prezydenta jest odpowiedzią na obecny brak jednoznacznego stanowisko SN w tym przedmiocie. W dniu 27 marca 2018 r., na wniosek Rzecznika Finansowego, Izba Cywilna SN podjęła uchwałę (sygn. akt III CZP 36/17, III CZP 69/17 i III CZP 60/17), zgodnie z którą sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu. Przeciwne stanowisko zajęła Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN w uchwale z dnia 22 października 2019 r. (sygn. akt I NSNZP 2/19).
Także Pierwszy Prezes SN skierował wniosek o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni art. 446 § 4 k.c. oraz art. 448 k.c. przez skład połączonych Izb Cywilnej oraz Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego. Skład połączonych Izb SN ma odpowiedzieć na pytanie: „Czy w sytuacji, gdy wskutek czynu niedozwolonego doszło do ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, którego konsekwencją jest niemożność nawiązania lub kontynuowania typowej więzi rodzinnej, osobom bliskim poszkodowanego przysługuje zadośćuczynienie pieniężne?”. Termin posiedzenia składu połączonych Izb został ustalony na dzień 25 maja 2021 r.
„Rozbieżność w rozstrzyganiu przez sądy o bardzo istotnych społecznie roszczeniach nie jest pożądana z punktu widzenia zasady demokratycznego państwa prawa urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej oraz zasady zaufania do państwa i tworzonego przez niego prawa. Więzi rodzinne stanowią fundament prawidłowego funkcjonowania rodziny i podlegają ochronie prawnej (art. 18 i art. 71 Konstytucji, art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Ich utrata w następstwie czynu niedozwolonego, np. w wyniku wypadku drogowego powinna podlegać naprawieniu przez zapłatę odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia. Rozbieżne orzecznictwo nie może pozbawiać najbliższych członków rodziny poszkodowanego prawa do uzyskania zadośćuczynienia za zerwanie w dramatycznych okolicznościach więzi rodzinnej”, podała Kancelaria Prezydenta w specjalnym komunikacie.
Inicjatywę Prezydenta poparł m.in. Rzecznik Finansowy.
– To bardzo potrzebna inicjatywa, ponieważ chodzi o potwierdzenie, że więź rodzinna jest dobrem osobistym, którego naruszenie zasługuje na zadośćuczynienie. Rodziny poważnie poszkodowanych już od kilkunastu miesięcy żyją w niepewności, którą należy usunąć. Wprowadzenie ustawowej regulacji sprawi, że ich uprawnienia nie będą mogły być kwestionowane np. przez ubezpieczycieli sprawców szkód, w wyniku których poszkodowani znaleźli się w stanie wegetatywnym – mówi Mariusz Jerzy Golecki, Rzecznik Finansowy.
