Polski rząd przedstawił projekt Strategii Demograficznej 2040, który ma na celu zajęcie się problemem demograficznym w Polsce. Między innymi w tym celu mają zostać podjęte nowe inicjatywy wspierające elastyczność i stabilność pracy oraz poprawę jakości ochrony zdrowia, a co za tym idzie kompletną zmianę zwłaszcza w prawie pracy dotyczącą zatrudniania pracowników.
Z wyników przeprowadzonych w społeczeństwie badań wynikło, że podjęcie decyzji o urodzeniu dziecka wiąże się zwłaszcza z poczuciem bezpieczeństwa finansowego, w tym stabilności zatrudnienia. Następnie po urodzeniu dziecka i wykorzystaniu urlopów zagwarantowanych przez Kodeks pracy, kluczowe staje się połączenie obowiązków pracowniczych z opieką i wychowaniem dzieci. Dlatego rząd zaproponował różne rozwiązania, dotyczące stabilności i elastyczności pracy, które z założenia mają pomóc w podjęciu decyzji o założeniu rodziny. Rząd proponuje, aby:
- Kobiety w ciąży oraz rodzice dzieci do lat 4 miały gwarancje elastycznej pracy poprzez wykonywanie pracy zdalnej, pracy hybrydowej lub miały zagwarantowany elastyczny czas pracy. Wybór ma być uzależniony od charakteru wykonywanej pracy oraz w oparciu o porozumienie pracodawcy z pracownikiem;
- Kobiety w ciąży oraz rodzice dzieci do lat 4 miały gwarancje pracy w zmniejszonym wymiarze godzin;
- Elastyczne formy będą mogły być stosowane równocześnie, w zależności od charakteru wykonywanej pracy;
- Osoby w wieku do 40 lat będą mogły zawrzeć umowę o pracę na czas określony jedynie dwa razy (ograniczenie maksymalnie do 2 umów) na łączny czas nie przekraczający 15 miesięcy. (Przypominamy, że na podstawie obowiązujących przepisów nie ma ograniczenia co do wieku oraz umowa o pracę na czas określony zawarta między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a łączna liczba tych umów nie może przekraczać trzech);
- Matki zostały objęte ochroną zatrudnienia przez okres do roku po powrocie do pracy z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego, niezależnie od wymiaru czasu pracy;
- Ojcowie, w ciągu 1. roku życia dziecka, również będą korzystać z ochrony przed zwolnieniem. W przypadku małżeństw ochrona obowiązywałaby od momentu zajścia kobiety w ciąże;
- Pracodawca będzie miał obowiązek poinformowania pracownika o uprawnieniach związanych z rodzicielstwem przy podpisaniu umowy o pracę.
Obecnie trwają burzliwe dyskusje nad projektem. Pracodawcy obawiają się najbardziej pomysłu znacznego rozszerzenia ochrony przed zwolnieniem w stosunku do kobiet oraz mężczyzn. Może dojść do sytuacji, że w jednym momencie wiele osób w firmie nie będzie można zwolnić, ponieważ większość będzie chroniona, co może spowodować gorsze wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa – jeśli te osoby np. nie wnoszą wymiernej wartości do firmy.
Ponadto proponowane zmiany mogą szczególnie dotknąć mikroprzedsiębiorstwa, ale też średnie przedsiębiorstwa, gdy zablokowane zostanie kilka/kilkanaście etatów.
Projektowane rozwiązania pozytywnie oceniają związki zawodowe, które uważają, że kierunek zmian jest słuszny i odpowiada obecnym potrzebom. Nie nastawiają się jednak na wszystkie, w takim zakresie zaproponowane postulaty.
Należy zaznaczyć, że na razie są to jedynie postulaty, a raczej zabiegi czysto polityczne, które możliwe, że nigdy nie wejdą w życie. Trzeba się zastanowić, czy jednak takie zmiany nie będą miały przeciwnego do oczekiwanego skutku. Mimo tego, rekomendujemy śledzenie dyskusji w tym temacie, które będą miały miejsce w najbliższym czasie.
