Sąd Najwyższy wypowiedział się na temat kwestii rozszerzonej skuteczności wpisów do rejestru klauzul niedozwolonych, która budziła liczne kontrowersje zarówno w doktrynie prawa, jak i w orzecznictwie sądów powszechnych, powodując istotne problemy praktyczne.
W uchwale z dnia 20 listopada 2015 r. (sygn. III CZP 17/15) podjętej na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Sąd Najwyższy w rozszerzonym składzie siedmiu sędziów orzekł, że prawomocny wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznający klauzulę za abuzywną dotyczy tylko tego przedsiębiorcy, który został pozwany.
Zgodnie z uchwałą SN, wpis postanowienia do rejestru klauzul niedozwolonych ma skutek tylko w stosunku do przedsiębiorcy, który dane postanowienie stosował oraz wobec jego klientów. Klauzula nie odnosi natomiast automatycznie skutku wobec pozostałych przedsiębiorców, nawet jeżeli postanowienia wykorzystywane przez nich we wzorcach są do niej podobne.
W praktyce, konsument, dochodzący przeciwko przedsiębiorcy roszczeń związanych ze stosowaniem klauzuli abuzywnej, nie będzie mógł oprzeć się tylko i wyłącznie na podobieństwie kwestionowanej klauzuli do innego postanowienia wpisanego do rejestru i na tej podstawie żądać, rozciągnięcia „z automatu” skutków takiego wpisu, również na postanowienie zawartej przez niego umowy. W świetle uchwały SN, niedozwolony charakter danego postanowienia powinien być badany indywidualnie, w kontekście konkretnej sprawy i konkretnego wzorca umownego stosowanego przez danego przedsiębiorcę.
Dotychczas istotą problemu była odpowiedź na pytanie – czy stosowana przez danego przedsiębiorcę klauzula, uznana za abuzywną przez SOKiK i wpisana do rejestru prowadzonego przez UOKiK traci skuteczność w przypadku umów zawartych przez konsumentów z tym konkretnym przedsiębiorcą, czy też staje się bezskuteczna „w ogóle” i nie wiąże również w przypadku umów z innymi przedsiębiorcami. W kontekście rozszerzonej skuteczności wpisów do rejestru wśród przedstawicieli praktyki i doktryny prawa słusznie podnoszono, że rejestr klauzul niedozwolonych stanowi nieznany Konstytucji katalog źródeł prawa. Podkreślano również, że w przypadku rozciągnięcia skutków wywołanego przez dany wpis na inne występujące na rynku postanowienia umowne, przedsiębiorcy, którzy nie byli stroną postępowania przed SOKiK, byli pozbawieni możliwości obrony swoich praw.
