Sąd Najwyższy w dniu 31 marca 2016 r. podjął uchwałę w składzie 7 sędziów (sygn. akt III CZP 89/15), w której stwierdził, że oświadczenia członka zarządu spółki kapitałowej o rezygnacji z tej funkcji jest składane zasadniczo spółce reprezentowanej w tym zakresie przez jednego członka zarządu lub prokurenta.
Uchwała została wydana na wniosek Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego. W opinii Sędzi Małgorzaty Gersdorf w wykładni prawa nie jest jasno sprecyzowane, czy przy składaniu przez członka zarządu oświadczenia woli o rezygnacji z pełnienia tej funkcji spółka kapitałowa, w razie braku odmiennego postanowienia umownego (statutowego), jest reprezentowana przez jednego członka zarządu lub prokurenta (art. 205 § 2 oraz art. 373 § 2 Kodeksu spółek handlowych), radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia akcjonariuszy (art. 210 § 1 oraz art. 379 § 1 Kodeksu spółek handlowych), przez organ uprawniony do powoływania członków zarządu, czy – w razie braku rady nadzorczej – przez zgromadzenie wspólników (walne zgromadzenie).
Zgodnie z art. 202 § 4 i 5 oraz art. 369 § 5 i 6 Kodeksu spółek handlowych, mandat członka zarządu wygasa wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu. Do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie. Oświadczenie o rezygnacji członek zarządu składa spółce. Jednak przepisy Kodeksu spółek handlowych nie wskazują jednoznacznie, kto – w braku odmiennego postanowienia umownego (statutowego) – reprezentuje spółkę przy składaniu tego oświadczenia. Z tego powodu nie było w tym zakresie jednolitej praktyki orzeczniczej, a doktryna proponowała szereg różnych rozwiązań.
Do tej pory w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego można było zetknąć się z trzema głównymi, dominującymi stanowiskami.
Rezygnacja wobec członka zarządu lub prokurenta
Pierwsze z nich zakłada, że oświadczenie członka zarządu spółki kapitałowej o rezygnacji jest składane jednemu z członków zarządu lub prokurentowi spółki, zgodnie z art. 205 § 2 oraz art. 373 § 2 Kodeksu spółek handlowych. Takie stanowisko zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 stycznia 2010 r. (sygn. akt II UK 157/09), stwierdzając na podstawie art. 56 Kodeksu cywilnego, że oświadczenie woli o rezygnacji z funkcji członka zarządu jest jednostronną czynnością prawną, która wywołuje skutek w niej wyrażony. A także, co reguluje art. 61 § 1 zdanie pierwsze Kodeksu cywilnego prowadzi do wygaśnięcia z mocy prawa korporacyjnego stosunku członkostwa w zarządzie spółki z chwilą zakomunikowania woli rezygnacji właściwemu organowi spółki lub jej reprezentantowi w sposób umożliwiający zapoznanie się z treścią złożonej rezygnacji, która nie wymaga ich akceptacji.
Rezygnacja wobec rady nadzorczej lub pełnomocnika powołanego uchwałą
Drugie stanowisko zakłada, że członek zarządu spółki składa oświadczenie o rezygnacji radzie nadzorczej lub pełnomocnikowi powołanemu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością uchwałą zgromadzenia wspólników, zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu spółek handlowych, a przypadku spółek akcyjnych uchwałą walnego zgromadzenia, zgodnie z art. 379 § 1 Kodeksu spółek handlowych. Zakłada się w tym stanowisku zastosowanie szczególnej regulacji reprezentacji spółki, która jest przewidziana w umowach i sporach między spółką a członkiem zarządu. Jednak pogląd ten zawiera niesłuszną interpretację art. 210 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym rada nadzorcza może reprezentować spółkę w sporach i w umowach, a rezygnacja z funkcji członka zarządu do żadnej z nich nie należy.
Zasada lustra
Trzeci pogląd zakłada, że oświadczenie o rezygnacji z funkcji członka zarządu spółki powinno być złożone organowi uprawnionemu do powoływania członków zarządu (tzw. „zasada lustra”). W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością powoływanie i odwoływanie członków zarządu odbywa się uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 201 § 4 Kodeksu spółek handlowych), a w spółkach akcyjnych członków zarządu powołuje i odwołuje rada nadzorcza, chyba że statut spółki stanowi inaczej, przy czym członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie (art. 368 § 4 Kodeksu spółek handlowych).
W Uchwale Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2016 r. zwrócono uwagę na wyjątki wynikające z art. 210 § 2 i art. 379 § 2 Kodeksu spółek handlowych., tzn. przypadki, gdy jedyny wspólnik (lub akcjonariusz) jest zarazem jedynym członkiem zarządu. W takiej sytuacji złożenie rezygnacji z funkcji członka zarządu wymaga zachowania formy aktu notarialnego.
