Już w dniach 25-26 października 2022 roku w The Westin Warsaw Hotel odbędą się równolegle dwie konferencje: 24. Banking Forum i 20. Insurance Forum. To jedyne w swoim rodzaju Spotkanie Liderów Bankowości i Ubezpieczeń, z powodzeniem organizowane już od wielu lat.
Jednym z punktów wydarzenia są wykłady najbardziej doświadczonych osobistości, reprezentujących sektor finansowy. Podczas jesiennej edycji prelegenci porozmawiają między innymi o świadomości emerytalnej i zarządzaniu ryzykiem starości. Poniżej kilka aspektów, które znalazły się w programie nadchodzącej konferencji.
Jak wygląda system emerytalny w Polsce?
Obowiązkowa składka emerytalna to podstawowe rozwiązanie, zapewniające świadczenia po przejściu na emeryturę. Odprowadzanie składek to jeden ze sposobów na zapewnienie sobie środków do życia po zakończeniu pracy zawodowej. Poza obowiązkowymi składkami istnieje też kilka innych sposobów na oszczędzanie środków, które zapewnią godne życie po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Aktualnie system emerytalny w Polsce składa się z 3 filarów. Są to:
- I FILAR: ZUS (obowiązkowy)
- II FILAR: OFE (obowiązkowy)
- III FILAR: IKE, IKZE, PPK, PPE (nieobowiązkowy)
Podział ten został wprowadzony reformą emerytalną z 1999 roku. Czym charakteryzują się poszczególne filary?
I filar emerytury – obowiązkowy
I filar to emerytura pochodząca z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Składki albo pochodzą z umowy o pracę w przypadku zatrudnionych na etacie, albo z obowiązkowych wpłat, w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą. Wszyscy ubezpieczeni w ZUS posiadają indywidualne konto, na którym rejestrowane są odkładane środki. Pieniądze odkładane na konto w ZUS każdego roku są waloryzowane o realne wzrosty cen i usług, które ustala Główny Urząd Statystyczny. To, ile finalnie otrzymamy środków na konto po przejściu na emeryturę zależy od wieku, w jakim przestaniemy pracować zawodowo oraz od sumy zwaloryzowanych składek przez lata naszej pracy.
Kobiety w Polsce mogą przejść na emeryturę w wieku 60 lat, natomiast mężczyźni – po ukończeniu 65 roku życia. Jak dokładnie wyliczana jest emerytura? Suma wszystkich zwaloryzowanych na koncie ubezpieczonego składek dzielona jest poprzez liczbę lat życia, jakie statystycznie pozostały danej osobie po osiągnięciu wieku emerytalnego. Ustala je GUS na podstawie zebranych danych. Środki gromadzone na koncie ZUS nie podlegają dziedziczeniu.
II filar emerytury – obowiązkowy
II filar określany jest mianem części kapitałowej. Są to Otwarte Fundusze Emerytalne, które po podjęciu pierwszej pracy zarobkowej możemy wybrać samodzielnie. Jeśli tego nie zrobimy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych sam przydzieli nas losowo do funduszu.
Każdego miesiąca ZUS przekazuje do OFE część odprowadzanej przez nas składki emerytalnej, która wynosi 7,3% pensji brutto. W ten sposób gromadzi się kapitał, którym OFE może zarządzać, inwestując w różne akcje, jednostki funduszy inwestycyjnych czy obligacje korporacyjne. Stopa zwrotu z OFE zależna jest ogólnej sytuacji gospodarczej na świecie, ale nie od zmian demograficznych. Środki gromadzone na subkoncie ZUS podlegają waloryzacji, podobnie jak środki gromadzone w ramach I filara. Kapitał zgromadzony na indywidualnym koncie OFE, w przeciwieństwie do I filara może być dziedziczony, a zatem można wskazać osoby, które po naszej śmierci otrzymają ulokowane na koncie OFE pieniądze.
III filar emerytury – nieobowiązkowy (prywatny)
Ostatni z polskich filarów emerytalnych jest w pełni dobrowolny. Zgromadzone i zwaloryzowane środki z pierwszego i drugiego filara mogą być dla wielu osób niewystarczające po przejściu na emeryturę, nawet gdy, podczas okresu aktywności zawodowej nasze wynagrodzenie znacznie przewyższało średnie krajowe zarobki. Dlaczego? ZUS pobiera składki od 30-krotności średniej pensji, nawet jeśli zarabialiśmy o wiele więcej.
Stąd też możemy zdecydować się na dobrowolną emeryturę za pośrednictwem: Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE), Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) lub Pracowniczych Programów Emerytalnych (PPE). Część pieniędzy można więc odkładać na 3 filar. Konta IKE i IKZE prowadzone są przez banki, fundusze inwestycyjne czy zakłady ubezpieczeniowe. Można za pomocą dostępu do tych kont oszczędzać dowolne pieniądze, jeśli nie przekraczają one limitu regulowanego ustawą. Dużym plusem IKE i IKZE jest preferencyjne opodatkowanie gromadzonych środków, np. w momencie ich wypłaty po osiągnięciu wieku emerytalnego nie płacimy podatku.
Czym różnią się pracownicze plany kapitałowe od otwartych funduszy emerytalnych?
Tym, czym krzesło od krzesła elektrycznego. Te produkty mają tylko jeden wspólny mianownik – budowanie oszczędności Polaków na przyszłość. To w sumie jedyne, co je łączy. Fundamentalna różnica to gwarantowana ustawą prywatność gromadzonych w PPK pieniędzy, które w każdej chwili można wypłacić. PPK nie są elementem obowiązkowej składki emerytalnej, rodzajem daniny publicznej jak było w przypadku OFE – to nasze własne środki, do których mamy stały dostęp.
Kolejną różnicą jest finansowanie wpłat do PPK. W PPK do składek pracownika (standardowo 2% wynagrodzenia) dokłada się pracodawca (co najmniej 1,5% wynagrodzenia) oraz państwo (wpłata powitalna w wysokości 250 złotych oraz coroczna premia za oszczędzanie w wysokości 240 złotych). Dodatkowo pieniądze te są lokowane w funduszach zdefiniowanej daty i inwestowane według ściśle określonych w ustawie reguł. Fundusze zdefiniowanej daty dopasowują sposób inwestowania do horyzontu czasowego, jaki pozostał nam do 60. roku życia. To nowatorskie rozwiązanie, pozwalające na optymalne zabezpieczenie środków uczestnika programu.
Równie ważną zasadą PPK, której nie posiadało OFE, jest pełna dobrowolność uczestniczenia pracownika w programie. Z PPK w każdej chwili można zrezygnować, choć jest to nierozsądne. W każdej chwili można także wrócić do oszczędzania. Czy można było nie być w OFE?
Reasumując: PPK jest nie tyle programem emerytalnym, jakim był OFE, a oszczędnościowym. Programem, o którym mogę powiedzieć z pełnym przekonaniem, że jest najlepszą propozycją oszczędzania na rynku, zwłaszcza w niepewnych czasach, w jakich żyjemy. Celem PPK jest stworzenie dodatkowego, niezależnego źródła dochodu po zakończeniu aktywności zawodowej. Jeśli miałbym porównywać PPK do jakiegokolwiek programu, to bliżej mu do PPE – Pracowniczych Programów Emerytalnych.
Robert Zapotoczny, Prezes Zarządu, PFR Portal PPK
Jak Polacy oszczędzają na emeryturę i czy w ogóle o niej myślą?
Santander Consumer Bank przeprowadził kampanię edukacyjną i sprawdził, czy Polacy zbierają środki na przyszłą emeryturę. Jak wynika z przeprowadzonych badań, ponad 70% Polaków samodzielnie nie oszczędza na jesień życia, a jako główny powód podają niewystarczające zarobki. Co ciekawe, na inne cele nasi rodacy odkładają już chętniej. Najrzadziej o samodzielnym oszczędzaniu na emeryturę myślą osoby o niskich zarobkach i nieposiadające wyższego wykształcenia.
Podobne wnioski można wysunąć również z badań przeprowadzonych przez Związek Przedsiębiorstw Finansowych. Pod koniec 2021 roku tylko lekko ponad 11% osób oszczędzało pieniądze na cele emerytalne. Z badań, podobnie jak z raportu zleconego przez Santander Bank, wynika, że chętniej oszczędzamy na cele takie jak urlop, remont czy zakup samochodu. Mimo, że ostatnie lata pokazują trend wzrostowy, wciąż większość Polaków patrzy w przyszłość krótkoterminowo.
Jak jednak oszczędzają na emeryturę Ci, którzy spoglądają w dalszą przyszłość?
Najczęściej wybierane metody oszczędzania na emeryturę
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy wrócić do wspomnianego powyżej badania banku Santander. Zaplecze finansowe na czas emerytury Polacy najchętniej budują poprzez blokowanie środków na rachunkach, kontach oszczędnościowych i lokatach. Jest to wiekowo młoda grupa, ponieważ ponad 80% z oszczędzających na emeryturę w ten sposób to osoby w przedziale wiekowym od 18 do 29 lat.
Ponad 22% osób inwestuje w tym celu również w nieruchomości, są to jednak osoby, które ukończyły 40 i więcej lat. Ponadto około 1/3 dorosłego społeczeństwa spore nadzieje pokłada też w III filarze emerytalnym, a więc w IKE i IKZE. Inne, rzadziej stosowane sposoby, to m.in. kupno obligacji, lokowanie środków w funduszach inwestycyjnych, inwestowanie w złoto, krypto waluty czy waluty obce.
Ubezpieczenia jako forma oszczędzania
Jednym ze sposobów oszczędzania pieniędzy na emeryturę jest tzw. ubezpieczeniowe oszczędnościowe, które znajdziemy w ofercie większości ubezpieczycieli. Jest to polisa łącząca finansowe wsparcie w momencie niespodziewanego zdarzenia (takiego jak wypadek czy choroba) z gromadzeniem dodatkowych środków. Co charakteryzuje ubezpieczenie oszczędnościowe? Przede wszystkim jest to polisa długoterminowa. To klient decyduje, jak długo chce oszczędzać środki, dostosowując decyzję do swoich możliwości i potrzeb.
Na rynku znajdziemy także polisy bezterminowe, często posiadające jednak formalny termin wygaśnięcia (który może ulec przedłużeniu). Ten rodzaj polisy od tradycyjnego ubezpieczenia różni się tym, że to zainteresowany samodzielnie deklaruje wysokość składek i ich częstotliwość. Kwota ta powinna być dopasowana do możliwości, ale także pozwalająca na zgromadzenie kapitału – wówczas takie rozwiązanie pozwala niejednokrotnie nawet na polisie zarobić.
Kolejna różnica między ubezpieczeniem oszczędnościowym a tradycyjnym to przeznaczenie świadczeń. O ile w przypadku tradycyjnego ubezpieczenia środki gwarantują bliskim poduszkę finansową w momencie wystąpienia choroby czy śmierci, o tyle ubezpieczenie oszczędnościowe pozwala przeznaczać środki na dowolny cel.
Na rynku ubezpieczeń znajdziemy także produkty mieszane, np. polisy posagowe czy polisy ochronno-oszczędnościowo-inwestycyjne. Produkty ubezpieczeniowe są opracowywane nie tylko pod kątem potrzeb, ale również wieku klientów. Znajdziemy zatem ubezpieczenia dla osób starszych, ale też ubezpieczenia oszczędnościowe dla singli czy rodziców, chcących zabezpieczyć przyszłość swoich dzieci.
Prywatne ubezpieczenia medyczne – pakiety oferowane przez ubezpieczycieli a wybory klientów
Według danych Polskiej Izby Ubezpieczeń, pod koniec 2021 roku już prawie 4 miliony Polaków miało wykupione prywatne ubezpieczenie medyczne. Oznacza to też, że coraz więcej pieniędzy Polacy przeznaczają na tego typu polisy. Oferta ubezpieczeń medycznych jest bardzo atrakcyjna, a dzięki comiesięcznej opłacie możemy liczyć na szeroki dostęp do specjalistów czy badań diagnostycznych. Oferta ubezpieczeń medycznych jest bardzo przejrzyście skonstruowana, więc łatwo jest dobrać je do swoich potrzeb.
Polacy najbardziej obawiają się braku dostępu do specjalistów i opieki medycznej – wynika tak z raportu „Mapa ryzyka Polaków”, opracowanego przez Polską Izbę Ubezpieczeń. Stąd też coraz więcej osób decyduje się na płacenie za opiekę lekarską z własnej kieszeni. Według przewidywań, jakie znajdziemy z kolei w raporcie „PMR Private Healthcare”, do roku 2024 r. wydatki na prywatne leczenie wyniosą już 79 mld zł.
Wyzwaniem prywatnej opieki zdrowotnej jest zapełnienie luki w dostępie do zabiegów i lekarzy specjalistów. Duży wpływ na coraz większe zainteresowanie pakietami medycznymi miał wybuch pandemii COVID-19, ale także dług zdrowotny i inflacja medyczna.
Rynek ubezpieczeń zdrowotnych doskonale reaguje na potrzeby społeczne, konstruując produkty dopasowujące się do oczekiwań. Co ciekawe, interesujemy się nie tylko ubezpieczeniem kompleksowym, ale również usługami profilaktycznymi i opieką psychologiczną. Nowością produktową na rynku ubezpieczeń, która pojawiła się w 2022 roku, jest chociażby pełnozakresowe ubezpieczenie szpitalne, cieszące się dużym zainteresowaniem pacjentów.
Pandemia miała niebagatelny wpływ na myślenie Polaków o zdrowiu, ale także o profilaktyce. Coraz częściej mówi się o roli zdrowego trybu życia i odżywiania, a zainteresowanie ubezpieczeniem medycznym, zarówno prywatnie, jak i w miejscu pracy, nieustannie rośnie. Warto podkreślić, że pracodawcy pełnią tutaj dużą rolę, umożliwiając pracownikom dostęp do ubezpieczenia medycznego w formie benefitu bądź za niewielką opłatą.
Ubezpieczenia medyczne są też często łączone z promowaniem zdrowego trybu życia. Polacy doceniają produkty ubezpieczeniowe, w których znajdziemy kompleksową opiekę lekarską oraz dostęp do korzystania z obiektów i zajęć sportowych.
Ubezpieczenia grupowe jako alternatywa dla pakietów indywidualnych
Decydując się na polisę ubezpieczeniową, możemy skorzystać z oferty indywidualnej bądź grupowej. Ta druga jest szeroko dostępna w zakładach pracy, ale również np. w bankach lub u operatorów sieci komórkowych. Zazwyczaj możemy wybrać spośród gotowych już produktów, w których mamy ściśle określony czas trwania ochrony, cenę, sumę ubezpieczenia czy jej zakres. Ponieważ jest to produkt przeznaczony dla większej grupy osób, nie możemy w takim przypadku liczyć na indywidualne warunki.
Na pewno zaletą takiego ubezpieczenia jest cena – ponieważ produkt przygotowany jest dla większej liczby klientów, koszt ubezpieczenia może być dużo tańszy. Dla wielu osób, szczególnie w trudnych czasach i przy wysokiej inflacji, jest to doskonałe rozwiązanie, będące alternatywą dla polisy indywidualnej.
Więcej na temat nadchodzącej konferencji na stronie: https://bankowosciubezpieczenia.pl/lp/lpm/.
