Zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. 2015 poz. 1844), w umowie ubezpieczenia zawieranej na cudzy rachunek, w szczególności ubezpieczenia grupowego, jeżeli konieczna jest zgoda ubezpieczonego na udzielenie ochrony ubezpieczeniowej lub ubezpieczony zgadza się na finansowanie kosztu składki ubezpieczeniowej, w przypadku niedoręczenia ubezpieczonemu warunków umowy przed wyrażeniem takiej zgody, zakład ubezpieczeń nie może powoływać się na postanowienia ograniczające lub wyłączające odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń, a także przewidujące skutki naruszeń powinności ubezpieczonego lub obciążające go obowiązkami.
Nie ulega wątpliwości, że intencją ustawodawcy tworzącego ten przepis było zmotywowanie zakładów ubezpieczeń oraz ubezpieczających do doręczenia ubezpieczonym warunków ubezpieczenia. W razie niedopełnienia tego obowiązku ubezpieczony jest chroniony, ponieważ nie można wobec niego powołać się na wyłączenia bądź ograniczenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Ta szczególna ochrona została przewidziana w stosunku do ubezpieczeń zawieranych na cudzy rachunek, w szczególności ubezpieczeń grupowych, w których konieczna jest zgoda ubezpieczonego na udzielenie ochrony ubezpieczeniowej lub kiedy ubezpieczony zgadza się na finansowanie kosztu składki ubezpieczeniowej.
Należy też zwrócić uwagę, na przepis art. 829 § 2 KC, który również uzależnia od zgody ubezpieczonego okoliczność zmiany umowy na niekorzyść ubezpieczonego lub osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci tego ubezpieczonego. Dodatkowo przewiduje, że w umowie ubezpieczenia na życie zawartej na cudzy rachunek odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się nie wcześniej niż następnego dnia po tym, gdy ubezpieczony oświadczył stronie wskazanej w umowie, że chce skorzystać z zastrzeżenia na jego rzecz ochrony ubezpieczeniowej. Zgoda ubezpieczonego na zawarcie umowy ubezpieczenia na życie powinna być udzielona przed zawarciem umowy.
Wątpliwości budzi to, czy omawiany przepis oznacza, że przed zawarciem umowy ubezpieczenia ubezpieczony powinien otrzymać również postanowienia szczególne, czy tylko OWU. W komentowanym artykule został wskazany obowiązek doręczenia ubezpieczonemu „warunków umowy” przed wyrażeniem przez niego zgody na udzielenie ochrony ubezpieczeniowej albo na finansowanie kosztu składki ubezpieczeniowej. Wobec tak ogólnego określenia jak „warunki umowy”, bez sprecyzowania, o jakie konkretnie warunki chodzi, należy uznać, że obowiązek obejmuje doręczenie wszelkich dokumentów stosowanych przez zakład ubezpieczeń, które kształtują prawa i obowiązki ubezpieczyciela lub też mają wpływ na uprawnienia ubezpieczonego. W drodze analogii należy też odwołać się do przepisu art. 17 ust. 2, czy art. 22 ust. 1 ustawy.
Zakład ubezpieczeń powinien zadbać o to, aby ewidencjonować dokumentację potwierdzającą realizację obowiązków informacyjnych względem ubezpieczonych, nawet wówczas, gdy ten obowiązek będzie realizowany przez ubezpieczających. Warto też zadbać o jednoznaczne uzgodnienia w tym zakresie z ubezpieczającymi (np. w treści umów grupowych), bo mimo brzmienia art. 19 ustawy i potencjalnego zregresowania na ubezpieczającego świadczeń wypłaconych na skutek naruszenia przez ubezpieczającego obowiązków informacyjnych, niedomówienia w tym zakresie na linii ubezpieczający – zakład ubezpieczeń to realne zagrożenia dla trwałości takiej relacji biznesowej.
